130 godina od rođenja Iva Andrića

09.03.2022.

U mesecu martu Biblioteka “Centar za kulturu” Kladovo izložbom knjiga iz fonda obeležava 150 godina od rođenja Iva Andrića, jedinog srpskog pisca koji je više od šest decenija stalni deo svetske književnosti.

“Vrednost lepote je u beskrajnoj raznolikosti vidova u kojima nam se javlja.

U tome je i njena oplemenjujuća snaga i njena najveća draž.”

Ivo Andrić

Ivo Andrić (1892 - 1975) bio je srpski i jugoslovenski književnik, doktor nauka i diplomata Kraljevine Jugoslavije.

Rođen je u Docu kod Travnika, 9.10.1892. a detinjstvo je proveo u Višegradu. Kao gimnazijalac bio je pripadnik revolucionarnog pokreta protiv austrougarske vlasti Mlada Bosna i strastveni borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od austrougarske monarhije. U Gracu je diplomirao i doktorirao, a vreme između dva svetska rata proveo je u službi u konzulatima i poslanstvima Kraljevine Jugoslavije u Rimu, Bukureštu, Gracu, Parizu, Madridu, Briselu, Ženevi i Berlinu. Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti u koju je primljen 1926. godine.

Godine 1961.(10. decembra) dobio je Nobelovu nagradu za književnost „za epsku snagu kojom je oblikovao teme i prikazao sudbine ljudi tokom istorije svoje zemlje”. Njegova dela prevedena su do sada na 49 jezika. Andrić u svojim ostvarenjima nudi sliku detinjstva kao tešku azbuku života, punog zabrana i prepreka, poniženja i kazni. Slika ozbiljan i grub dečji svet, kakav je i svet odraslih. Mladost, poručuje pripovedač, nije polje sreće, već posno i golotrbo življenje; godine neostvarenih želja i gorkih razočarenja - doba od kojeg se čovek nikad ne izleči i ne oslobodi. On je uspeo da u svom delu uspostavi jedinstvo misli, sećanja, sudbina i vremena i da to pokaže na prirodan i neponovljiv način. Vlastitu stvaralačku inspiraciju neprekidno je usmeravao mostovima, reci, detinjstvu i višegradskoj stazi kojom je „prvi put slobodno prohodio“ i koja ga je pratila celog života.

Njegova najpoznatija dela su pored romana Na Drini ćuprija i Travnička hronika, Prokleta avlija, Gospođica i Jelena, žena koje nema. U svojim delima se uglavnom bavio opisivanjem života u Bosni za vreme osmanske vlasti.

U Beogradu je osnovana Zadužbina Ive Andrića a najbitnija odredba piščeve poslednje želje bila je da se njegova zaostavština održi kao celina i da njena jedina namena bude za opšte kulturne i humanitarne potrebe. Na osnovu piščeve testamentarne volje svake godine dodeljuje se Andrićeva nagrada za priču ili zbirku priča napisanu na srpskom jeziku.

Umro je 13. marta 1975. godine u Beogradu, a sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju.

Preporuka iz fonda Biblioteke “Centar za kulturu” Kladovo dostupna za čitanje nekih od naslova njegovih dela kao o samom piscu iz perspektive drugih domaćih i svetskih pisaca i kritičara:

• Ex ponto, stihovi u prozi, 1918.

• Nemiri, stihovi u prozi, 1920.

• Put Alije Đerzeleza, 1920.

• Most na Žepi, 1925.

• Na Drini ćuprija, roman 1945.

• Gospođica, roman 1945.

• Travnička hronika, roman 1945.

• Prokleta avlija, novela 1954.

• Jelena žena koje nema, roman 1963.

• Omerpaša Latas, objavljena posthumno 1977.

• Na sunčanoj strani, nedovršen roman, objavljen posthumno

• Pisac i priča : Stvaralačka biografija Ive Andrića / Ž. Đ. Perišić