200 godina od objavljivanja Vukovog "Srpskog rječnika"
06.11.2018.Biblioteka „Centar za kulturu“ Kladovo podseća svoje korisnike da najznačajniji datumi u srpskoj jezičkoj istoriji počinju od dana objavljivanja Vukovog „Srpskog rječnika“ 1818. godine u Beču i dopunjenog izdanja 1852. godine takođe u Beču i 150 godina od kada je Vukov pravopis u službenoj upotrebi u Srbiji.
2018. godina je godina kada se obeležava dva veka Vukovog rečnika i prilika da se pokaže zahvalnost čoveku koji je zadužio srpsku kulturu i prosvetu. Od svih pojedinačnih dela u srpskom jeziku i kulturi, Vukov Rječnik je najznačajniji, jer od tog dela počinje savremeni srpski jezik - književni srpski jezik u čijoj osnovi je narodni jezik.
Tim povodom pripremljen je foto dokumentarni prikaz Vukovih knjiga iz fonda biblioteke a u saradnji sa Osnovnom školom iz Kladova, koja 183 ponosni nosi ime Vuka Stefanovića Karadžića, priređuje se predavanja na tu temu, kao i školske priredbe za učenike, roditelje, goste, nastavnike i ostale zaposlene u školi.
U proleće 1811. godine Praviteljstvujšči sovjet postavio je Vuka za upravnika carine u Kladovu (sa reonom od Tekije do Bregova), a njegovog rođaka Jevta Čotrića za komandanta u Brzoj Palanci. U Ključu i Krajini proveo je Vuk više od dve godine obavljajući savesno dužnosti carinika i sudije, da bi mu 1812. godine bila poverena i diplomatska misija u Vidinu, gde se sastao i pregovarao sa janjičarskim odmetnikom Mula-pašom. Iste godine po nalogu Sovjeta sastavio je prve propise o carinjenju robe koja se iz Oršave rekom transportovala do Slavonije i Hrvatske. U vreme odsustva rođaka Čotrića na proleće 1813. godine obavljao je dužnost komandanta ustaničkog šanca u Brzoj Palanci. Boraveći u istočnoj Srbiji, sklopio je blisko prijateljstvo sa kneginjom Sarom Karapandžić i jednim od najistaknutijih ustaničkih vođa hajduk Veljkom Petrovićem. Ovde po prvi put Vuk počinje beležiti reči kojima se narod ovog kraja služio a koje u rodnom Jadru nije imao priliku da čuje.
1987. godine u Kladovu, na Dunavskom keju, kod biblioteke, svečano je otvoren spomenik Vuku Stefanoviću Karadžiću, koji je izvajao nastavnik likovne umetnosti Zoran Nikolić iz Kladova.
U predgovoru Srpskog rječnika, Vuk Stefanović je, između ostalog, napisao:
„Ja sam iz ljubavi k Srpskome jeziku, i iz želje da bi mu se što brže pomoglo, prije nekolike godine napisao i izdao na svijet Pismenicu Srpskoga jezika, samo kao mali ugled kako Srblji sklanjaju imena i sprežu glagole. Ona je izišla onakova, kao što je onda od mene mogla izići prva Srpska gramatika. Koji su sumljali da što ne znadu, mogli su se čemu iz nje poučiti; a koji misle da sve znadu, oni će se poderati onakovi kakvi su, makar im ko napisao sto najbolji gramatika. Iz koji sam uzroka izdao onu prvu Srpsku gramatiku, iz onije isti evo izdajem i ovaj prvi Srpski rječnik (i drugu gramatiku).
Ja mogu slobodno kazati za ove riječi, što su ovđe skupljene, da su sve u narodu poznate, i da se ovako izgovaraju kao što su ovđe zapisane; a u narodu je ostalo još mlogo riječi, koje ja, ili nijesam nikad ni čuo, ili mi nijesu sad mogle pasti na um. Može biti da će se i u ovoj knjizi naći riječi u opisivanju običaja i drugi riječi, koji je nema na svome mjestu.“
Link iz fonda Digitalne Narodne biblioteke Srbije (dopunjeno izdanje „Srpskog rječnika“ iz 1852.godine):
Biografija Vuka Stefanovića Karadžića:
https://sh.wikipedia.org/wiki/Vuk_Stefanovi%C4%87_Karad%C5%BEi%C4%87
Ostalo:
https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.35112204209177;view=1up;seq=7
Važni datumi:
1818. – 200 godina od prvog izdanja Srpskog rječnika Vuka Stefanovića Karadžića
1868. – 150 godina od priznanja Vukovog pravopisa
1968. – Konačna Vukova pobeda
